De Wereld draait door.
(Van een paar kanten kreeg ik het verzoek om mijn teksten
die nogal rap voorbij vlogen in ‘De Wereld Draait Door’ op
de site te zetten, zodat duiding en motief voor een bepaalde
keuze nog eens nagelezen kan worden.)
Op 17 augustus j.l. ontving ik een mailtje van de redactie van DWDD met de vraag of ik in de week van de vernieuwende televisie, mijn voorbeelden van vernieuwende televisie uit de geschiedenis van het medium wilde aanprijzen.
Leuk idee!
Nou lijken de media al jarenlang met elkaar te hebben
afgesproken dat er maar één iemand is, wiens oordeel over
televisie er toe doet, daarom was ik wel nieuwsgierig waarom
men mij vroeg.
Men wilde wel eens een ander gezicht en als het over
vernieuwing ging, waarom dan niet de grootste vernieuwer
van televisie zelf gevraagd.
Hoeveel stroop kan een mens verdragen, voor het gewicht
hem door de knieën jaagt.
Redacteur Sander van den Eeden vroeg om 5 voorbeelden van 1 minuut.
Voorbeelden van vernieuwende televisie in 1 minuut
motiveren, duiden en tonen, vond ik op zich al een
vernieuwing. ‘Maar’, zo zei Sander, ‘dat is nou eenmaal
de hartslag van DWDD’.
Ik accepteerde, dacht na en schreef op:
1.
In den beginne was er niets en toen was er televisie.
Variété als amusement, toneel als drama, zang en dans
als voorstelling. Er was, wat er was maar nu kwamen er
camera’s bij om het te fotograferen en op een klein zwart/
wit schermpje in huiskamers af te leveren.
Een referentiekader was er niet, per definitie was alle
televisie nieuw. Eind 50er, begin 60er jaren waren er
pioniers die televisie tot meer maakten dan een doorgeefluik
van een gebeurtenis. Leen Timp was met Kunstgrepen, de
vernieuwer van de soberheid. Frans Peter Wirth vernieuwde
met zijn Luther-verfilming het drama...
.. en in Nederland schiepen Jef de Groot en Ton van Duinhoven
de literaire show. De creatieve potentie van het medium werd
zichtbaar.
Roep me maar....
Captions: Clip: Roep me maar..
Auteur: Hugo Claus
Productie en regie: Jef de Groot
3.5.1961
2.
Vernieuwende televisie is in mijn definitie televisie
die verrast en emotioneel overrompeld. Een voortzetting
van wat er al is vanuit een andere invalshoek, vorm of
toon. Dorus , maakte van Variété, televisie.
Zonder Tom Manders geen Rudy Carrell .
Amusement, gericht op lachen, ontroeren en paaien van een
paar mensen in de huiskamer.
Vernieuwend was de toon van Willem Ruis. Hij doorbrak
het keurige formuleren, aaien en likken. Hij was aardig,
pissig en nam geen blad voor de mond.
Zonder Willem geen Paul de Leeuw. Paul heeft katten,
jennen en beledigen tot nieuw credo gewekt.
Zonder Paul geen Gordon en Jolink. De uiteen gevallen
toppers die de grens van wansmaak, grof gebektheid en
onderbroekenlol nog een stukje hebben opgerekt.
Vanavond de vernieuwer van de toon, Willem Ruis .
Clip uit ‘Willem Ruis een terugblik’.
waarin Willem het publiek uitkaffert
bij een finalegame.
3.
Er is een vorm van televisie die haar oorsprong vindt
bij de potsenmakers op de Jaarmarkt. Figuren uit de
Commedia dell’ Arte die door de tijd vervloeiden naar
allerlei andere stereotypen. Van Jan Klaassen en Katrijn
tot Snip en Snap .
De Arlecchino, stond model voor de clown, de stoute
grappenmaker met ontroerende inborst, zoals Charlie Chaplin.
In ‘88 diende zich in Veronica’s kinderprogramma B.o.o.s.
een nieuw fenomeen aan.
Een man van 20 die er uitzag als een ventje van 12.
Gele haren, geleerde bril, brutale toon.
In ’99 was hij oprichter, voorzitter, presentator en
boegbeeld van zijn eigen publieke omroep BNN.
Een zender met de toon van Pietje Bel en Giel de la Tourette .
‘Belletje trekken' kreeg door hem een nieuwe dimensie en
leidde tot vele vernieuwende provocerende programma’s.
Bart de Graaff.
clip Bart de Graaff
4.
Koos Postema is een man met grote verdiensten voor het
bespreekbaar maken van moeilijke onderwerpen. Zonder
een Groot Uur U, geen taboedoorbrekende televisie van
Paul de Leeuw. De creatieve koorddanser die de geniale
inval, afwisselt met de spontane adremheid van de mislukte
grap. Wim Schippers is een vernieuwer. Authentiek
kunstenaar met een sterk persoonlijk gebonden oeuvre.
Vpro’s Hoepla doorbrak de truttigheid van
jongerenprogramma’s. Gat van Nederland, gemodelleerd
naar het Amerikaanse Dreammachine, was ‘n
inhoudelijke en esthetische vernieuwing. De VPRO was
sowieso jarenlang toonaangevend in vernieuwende televisie.
In belangrijke mate geïnspireerd door een jonge, ambitieuze
graficus.
Hij speelde net als ik met de illusie van het 3 dimensionale,
op het 2 dimensionale beeldscherm.
Dat leidde tot briljante vernieuwingen in de beeldtaal van
het medium. Jaap Drupsteen.
Illustratie met VPRO Leaders
Fragment uit Hertejoch Zanker NPS 1983
5.
Programma maken is een idee en de omzetting daarvan.
Big Brother is een oorspronkelijk idee. Onbekende mensen,
kijken naar andere onbekende mensen die niks
bijzonders kunnen, noch iets te melden hebben. Dat simpele
gegeven, maakte van onbekende mensen helden.
Het vraagt lef en moed om zoiets uit te zenden en het hoort
zeker bij vernieuwende televisie.
Televisie is veranderd van televisie waarbij het programma
voorop staat, tot marketing televisie. Het programma als
aantrekkelijk product voor de adverteerder.
De publieke omroep heeft die focus niet maar gedraagt zich
wel zo.
Tot slot een vernieuwend programma dat iets totaal
baanbrekends had kunnen worden, maar volledig mislukt
is.
Zonder risico geen vernieuwing. De bedenker is een moedig
man, omringd door enthousiaste televisiemensen, die hem
niet goed begrepen hebben....
Clip: Heerlijk eerlijk Heertje.)
Met bijdrage 5 is iets eigenaardigs gebeurd.
Die is niet uitgezonden.
Sander van den Eeden belde mij op en legde uit dat de
oorzaak lag bij een redactiemedewerkster die de licentie-
aanvraag voor een fragment uit Heerlijk eerlijk Heertje
had laten liggen tot de middag van de uitzending.
Heertje, die toch nog een appeltje te schillen had met
DWDD, weigerde toestemming.
Bob Rooyens
6 september 2009